Ngoại sử chép rằng trong một bữa tiệc tân niên đãi những sứ thần nước ngoài, Từ Hi Thái Hậu nhà Thanh đã tổ chức một bữa tiệc gồm tổng cộng 365 món, thời gian là bảy ngày đêm, mỗi ngày có một món ngon hấp dẫn và đặc biệt. Bảy món cho bảy ngày là, tượng tinh, nam linh chi, sơn dương trùng, óc khỉ, chuột bạch bao tử, trứng công, và nhũ trư (heo sữa).

 

Nguồn gốc lịch sử của nấm linh chi

 

Bữa tiệc kéo dài từ sáng ngày đầu tiên đến ngày thứ bảy tháng giêng. Những món ăn chiêu đãi thực khách tất nhiên là rất cầu kỳ không phải chỉ vì bào chế khá công phu mà còn cả tìm kiếm, săn bắt hoạc nuôi dưỡng rất kỹ lưỡng. Thế nhưng nấm linh chi là món gì mà nó lại được đưa lên hàng đầu trong những món của thực đơn? Có phải đó là những cái nấm màu đen, bóng bẩy mà chúng ta vẫn thấy người ta để rất nhiều trong các tiệm thuốc bắc ở Nam Cali? Chẳng nhẽ nấm linh chi lại dễ dàng đến thế.

 

Không phải thế, loại nấm này tên gọi linh chi, là loại thảo dược đứng đầu tiên trong Thần Nông Bản Thảo Kinh. Bản Thảo Kinh tên đầu tiên là Thần Nông Bản Thảo Kinh, được hình thành vào khoảng cuối đời nhà Ðông Hán, là của những người sau thác danh họ Thần Nông sáng tác.

Nấm linh chi là thảo dược loại đứng đầu của thượng phẩm, hơn cả nhân sâm, là một dược thảo được xem là thần kỳ, có rất nhiều hiệu năng tốt, dùng thời gian lâu không hại, nó có thể giúp người ta diên niên trường thọ. Trước đây chỉ có vua chúa và vương hầu mới biết tới chứ dân thường thì chỉ nghe mà rất ít khi được gặp.

 

Cây nấm đó còn mang rất nhiều huyền thoại lạ lùng hơn cả nhân sâm. Người ta bảo rằng nấm linh chi chỉ mọc tại những khu rừng rậm, vào thời những điểm nhất định, những người không có duyên sẽ không tìm được. Những khối ngọc đúc theo hình chiếc nấm này gọi là ngọc như ý, có ý tượng trưng cho sự sống lâu, ta thường thấy nơi tay các tiên ông trong tranh cổ.

 

Linh Chi đã được biết từ rất lâu. Vua Tần Thủy Hoàng muốn tìm kiếm những cây nấm này nên sai đạo sĩ Từ Phúc đem 1500 đồng nam và 1500 đồng nữ đến tới Ðông Hải tìm thuốc trường sinh. Những người này ra đi mà không thấy trở về, không biết có phải vì mất tích ngoài biển cả hay vì họ đã không kiếm ra nên sợ hãi không dám về phục mệnh. Có những truyền thuyết cho rằng những người này đã định cư trên quần đảo Phù Tang và là tổ tiên của người Nhật hiện nay.

 

Trong lịch sử đã có rất nhiều người tìm cách gây giống và trồng loại nấm này nhưng đều không được. Mà mãi tới năm 1971, hai nhà bác học người Nhật tên là Zenzaburo Kasai và Yukio Naoi, giáo sư thuộc phân khoa nông nghiệp, của đại học Kyoto mới thành công trong việc gây giống nên người ta mới trồng được loại nấm này một cách qui mô. Từ đó, nấm linh chi được trồng và sử dụng trong việc bào chế chứ không chỉ là huyền thoại.

 

Ngày nay, thế giới hàng năm sản xuất được khoảng 4.300 tấn, riêng Trung Hoa trồng khoảng 3000 tấn còn lại là các nước khác như Hàn Quốc, Nhật Bản, Ðài Loan, Hoa Kỳ, Thái Lan, Malaysia, Việt Nam, Sri Lanka và Indonesia. Nhật Bản tuy đã tìm ra cách trồng nhưng nay chỉ sản xuất khoảng 500 tấn mỗi năm, đứng sau Trung Hoa. Cách trồng nấm linh chi ngày càng phát triển, và tại nước ta, nhiều nhà nông nghiệp học cũng đã nghiên cứu và lập ra một số trại trồng và bào chế nâm linh chi ở Saigon từ năm 1987.

 

Linh Chi, viết theo kiểu phiên âm của Trung Hoa Lingchih hay Lingzhi, tên tiếng Nhật là reishi, tên khoa học là ganoderma lucidum. Một loại nấm thuộc họ đa khổng (polyporaceae) thường mọc trên những thân cây mục. Ngày xưa người ta chỉ có thể tìm thấy nấm trong rừng hoạc trên những núi cao chứ không cách gì có thể gây giống được. Có sách lại nói Linh Chi chỉ  được tìm thấy ở phía tây núi Thái Hàng. Chính vì thế mà cây nấm này càng mang nhiều truyện thần kỳ. Trong truyện Bạch Xà tinh, Linh Chi có tác dụng cải tử hoàn sinh và làm cho người chết có thể sống lại được. Vì thế người ta còn gọi là Linh Chi thảo nên nhiều tác giả đã cho rằng đây là một loại cây cỏ. Thực chất, Linh Chi là một loại nấm.

 

Trong tự nhiên, linh chi chỉ mọc ở rừng rậm, ít ánh sang và có độ ẩm. Những than cây mục thường mọc nấm linh chi là cây mận, câu dẻ (pasania), và guercus serrata. Tuy nhiên không phải than cây nào cũng mọc được nấm linh chi, mà trong hàng vạn cây mới có được một vài cây có thể mọc. Chính vì thế loại nấm này rất quý hiếm trong dạng thiên nhiên. Mặt khác, nấm tìm được thường không được nguyên vẹn vì hay bị sâu bọ ăn. Vỏ bên ngoài của nấm linh chi rất cứng, nên việc nấm nảy mầm càng thêm khó khăn và việc tìm được cây nấm trở thành huyền thoại. Khi người ta may mắn kiếm được, họ thường phải dấu cả những người thân và coi như một gia bảo. Nếu họ kiếm được loại nấm này, cả vùng đó mở hội ăn mừng và lập tức loại thảo dược quí này được đem tiến triều đình. Linh Chi càng huyền hơn bí khi người ta còn đặt cho nó cái tên vạn niên Linh Chi, vì họ cho rằng ai ăn được nó sẽ trường sinh và bất tử.

 

Linh Chi có nhiều hình dáng khác biệt. Có những cái hình nấm nhưng mũ nấm không được tròn mà lại rất nhăn nheo, có những cây giống như trái thận, có cây lại hình giống như sừng hươu. Theo Thần Nông Bản Thảo có 6 loại Linh Chi, mỗi loại có một tính năng đặc biệt.

 

– Thanh chi (xanh) vị toan bình. Giúp cho sáng mắt, giúp cho an thần , bổ can khí, nhân thứ, dùng lâu sẽ thấy thân thể nhẹ nhàng và thoải mái.

– Xích chi (đỏ), có vị đắng, ích tâm khí, chủ vị, tăng trí tuệ.

– Hắc chi (đen) ích thận khí, khiến cho đầu óc sản khoái và tinh tường.

– Bạch chi (trắng) ích phế khí, làm trí nhớ dai.

– Hoàng chi (vàng) ích tì khí, trung hòa, an thần.

– Tử chi (tím đỏ) bảo thần, làm cứng gân cốt, ích tinh, da tươi đẹp.

 

Cả sáu loại đều có tính năng giúp người ta thân thể khinh linh, trẻ mãi không già, tiêu sái, trường thọ.

Bản Thảo Cương Mục của Lý Thời Trân viết là "dùng lâu, không già, người nhẹ nhàng, sống lâu như thần tiên".

 

Nói chung, Linh Chi bổ đủ ngũ tạng, nhưng mỗi loại có một tính năng khác nhau. Tuy nhiên những biện biệt trong Thần Nông Bản Thảo xem ra chỉ thuần lý, dựa trên ngũ hành, ngũ sắc để luận hơn là được thử nghiệm thực tế. Màu xanh thuộc mộc, chủ can nên thanh chi bổ gan, màu trắng thuộc kim, chủ phế nên bạch chi bổ phổi, màu đen thuộc thủy, chủ thận nên bổ thận, màu vàng thuộc thổ, chủ tì vị nên bổ tì. Tác dụng và hậu quả đều do hệ luận đó mà ra.

 

Gần đây khi tìm được cách gây giống, những khoa tại Nhật Bản đã chứng minh được rằng những cây nấm màu sắc khác nhau không phải vì khác loại mà chỉ vì môi trường và điều kiện sinh hoạt khác nhau. Thay đổi điều kiện người ta cũng có thể có được đủ sáu loại từ cùng một giống.

 

Theo: namlinhchiviet