Hỉ Thụ Trung thường đi khắp nơi ở vùng thôn quê săn lùng bọn trộm mộ cổ. Những nỗ lực của anh và các bạn nhằm mục đích bao ve di sản quá khứ của nước nhà. Nhưng công việc của họ rất nguy hiểm. Tháng 10-2001, nhóm của Hỉ Thụ Trung đang quay phim một ngôi mộ có niên đại 8.500 năm ở vùng Nội Mông thì bị bọn trộm phát hiện. Chúng rượt đuổi theo đến tận vùng thảo nguyên buộc họ phải lẩn trốn trên một dòng sông băng lạnh giá.
Anh chấp nhận: “Nghề này đúng là rất nguy hiểm nhưng không thể chỉ vì sự an nguy của bản thân mình mà tự giam hãm thành một nho sĩ chỉ chuyên nghiên cứu”. Anh phải cầm cố căn nhà của mình để tự chi phí cho cuộc săn lùng.
Hỉ phụ trách một nhóm thám tử tư cùng tham gia một phong trào đang phát triển ở Trung Quốc (TQ) là bảo vệ di sản văn hóa và thu giữ những cổ vật được chuyển ra nước ngoài. Những người thuộc các nhóm thám tử “tài tử” này có chân trong các tổ chức tình nguyện, các công ty lớn và cả trong các cơ quan chính phủ. Họ sử dụng nhiều thủ pháp, từ hoạt động hậu trường ngoại giao, Internet đến thâm nhập vào các cuộc điều tra của chính phủ để phá những vụ buôn bán cổ vật, từ tượng Phật đến chiến xa.
Nạn buôn bán cổ vật ngày càng tăng và không thể chấm dứt được. Hàng triệu cổ vật không chỉ được lưu giữ trong các viện bảo tàng và đền chùa mà còn bị nhiều người cố tình giấu để rao bán với giá cao. Tháng 6 năm nay, một nhân viên an ninh trông giữ bảo tàng ở thành phố Trường Đức (Bắc TQ) đã bị kết án tù do ăn trộm hơn 150 cổ vật như bình hoa và đồ thờ cúng đức Phật, trong đó có một số đồ được coi là tài sản quốc gia. Theo Tân Hoa Xã, đây là vụ trộm cổ vật lớn nhất kể từ khi thành lập nước CHND Trung Hoa năm 1949. Nhân viên an ninh này chỉ bị bắt khi những cổ vật được giao bán tại nhà bán đấu giá Christie’s của Anh tại Hồng Kông. Trong những cổ vật này, có khoảng 20 món đồ từ Bảo tàng Hoàng cung ở Bắc Kinh đã bị thất thoát từ những năm 1960 đến 1970. Năm ngoái, nông dân tỉnh Tứ Xuyên đã đào hơn 50 ngôi mộ cổ có niên đại 2.000 năm, lấy đi rất nhiều bình cổ, đồ đồng và nhiều đồ quý khác.
Ngành bảo tồn bảo tàng TQ đã thu giữ được một số đồ cổ nhờ thu thập được thông tin qua Internet và cộng tác với chuyên gia của nhiều nước trên thế giới như Afghanistan, Iraq, Ai Cập và Hy Lạp. Nhằm mục đích nhận được sự ủng hộ của đông đảo tầng lớp nhân dân nhằm thu lại những kho báu bị mất, Chính phủ TQ đã mở một cuộc triển lãm những chiếc bình bằng đồng từ 3.000 năm được nông dân tỉnh Thiểm Tây, nơi có nhiều di tích khảo cổ, đào lên và giữ gìn cẩn thận. Báo chí đã nêu danh họ như những người anh hùng.
Nhiều cổ vật của TQ đã được lưu giữ ở nước ngoài một cách hợp pháp từ hàng thế kỷ qua như những món quà tặng của các triều vua, hoặc là món hàng trao đổi qua Con đường Tơ lụa. Nhiều cổ vật bị thất thoát do nạn cướp bóc hoặc bị rơi vào tay những kẻ xâm lược. Ông Trương Vĩnh Niên, giám đốc tổ chức tư nhân Chương trình Thu hồi cổ vật văn hóa bị mất của TQ, ước tính hơn 1 triệu món đồ quý của TQ đang được trưng bày tại 200 viện bảo tàng ở 47 nước, chưa kể nằm trong các bộ sưu tập tư nhân. Ông Trương cho biết nhóm của ông vẫn tiếp tục tìm kiếm và hy vọng sử dụng những quyền lợi sẵn có để thu hồi di sản bị mất. Năm 2000, nhóm Poly Group của chính phủ đã thu hồi được 3 chiếc đầu thú bằng đồng từ thế kỷ 18 bị ăn cắp khỏi hoàng cung ở Bắc Kinh. Ba cổ vật này đang được trưng bày tại trụ sở của nhóm ở Bắc Kinh.
Một điều đáng lo của vấn nạn chảy máu cổ vật là nhiều người TQ không có khái niệm về gìn giữ di sản văn hóa. Đa số nông dân nghèo khổ sống tại những khu di tích lịch sử đã vì lợi nhuận kếch sù từ buôn bán đồ cổ nên họ phớt lờ những giá trị văn hóa quý giá.
Trích từ: Người Lao Động
